RBI ના નવા નિયમો – જ્યારે તમે બેંકમાં લોન લેવા જાઓ છો, ત્યારે બેંક દ્વારા વિવિધ ચાર્જ લગાવવામાં આવે છે. પરંતુ હવે ભારતીય રિઝર્વ બેંકે લોન લેનારા કરોડો લોકોને મોટી ભેટ આપી છે. આરબીઆઈએ બેંકોને કડક સૂચના આપી છે કે જો ગ્રાહક સમયસર લોનની ચુકવણી ન કરે તો તેના પર જ યોગ્ય ચાર્જ વસૂલવામાં આવે. ચાલો આપણે નીચેના સમાચારમાં વિગતવાર સમજીએ…
જો તમે લોન લીધી હોય અને તેને ચુકવવામાં સક્ષમ ન હોવ તો બેંક દ્વારા અનેક પ્રકારના ચાર્જ લગાવવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તેની સીધી અસર તમારી કુલ બાકી રકમ પર પડે છે અને પછી તે સતત વધતી જાય છે. હવે ભારતીય રિઝર્વ બેંક એટલે કે આરબીઆઈએ આ અંગે નવો નિયમ બનાવ્યો છે. વાસ્તવમાં, આ હેઠળ, લોન ખાતામાં દંડ અને વ્યાજ દરોની જાહેરાતમાં પારદર્શિતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે સૂચનાઓ જારી કરવામાં આવી છે. આ નવા નિયમ હેઠળ, લોનની ચૂકવણી ન કરવાના કિસ્સામાં, બેંકો હવે સંબંધિત ગ્રાહક પર માત્ર દંડાત્મક ચાર્જ એટલે કે ‘વાજબી’ શિક્ષાત્મક ચાર્જ લગાવી શકશે. આગળની સ્લાઈડ્સમાં તમે આ નિયમ વિશે વધુ વિગતવાર જાણી શકો છો…
વાસ્તવમાં, ભારતીય રિઝર્વ બેંકે, લોન ખાતાઓ પર દંડના નિયમોમાં ફેરફાર કરતી વખતે આદેશ આપ્યો છે કે હવે દેશની બેંકો અને નોન-બેંકિંગ નાણાકીય કંપનીઓ એટલે કે NBFCs આવક વધારવાના માર્ગ તરીકે ‘વ્યાજ દંડ’નો ઉપયોગ કરી શકશે નહીં. તમે તેને સરળ શબ્દોમાં સમજી શકો છો કે જો કોઈ ઉધાર લેનાર સમયસર EMI ચૂકવવામાં અસમર્થ હોય અથવા EMI બાઉન્સ થાય, તો તેના પર દંડ લાદવામાં આવી શકે છે પરંતુ તે દંડ પર વ્યાજ વસૂલી શકાતું નથી.
નવા નિયમ અનુસાર, જો લોનના નિયમો અને શરતોનું પાલન ન કરવા બદલ ગ્રાહક પર દંડ લાદવામાં આવે છે, તો તેને ‘પેનલ ફી’ તરીકે ગણવામાં આવશે. ઉપરાંત, દરમાં ઉમેરવામાં આવેલ એડવાન્સ પર વસૂલવામાં આવેલ વ્યાજ ‘દંડીય વ્યાજ’ તરીકે વસૂલવામાં આવશે નહીં. આવા કિસ્સામાં, શુલ્ક પર કોઈ અલગ વ્યાજની ગણતરી કરવામાં આવશે નહીં. જો કે, આ લોન ખાતામાં વ્યાજ ચક્રવૃદ્ધિની સામાન્ય પ્રક્રિયાને અસર કરશે નહીં.
આરબીઆઈના આ નિર્ણયથી કરોડો લોકોને ફાયદો થશે. તે જ સમયે, જો આપણે આ નિયમના અમલીકરણની તારીખ વિશે વાત કરીએ, તો આ માર્ગદર્શિકા 1 જાન્યુઆરી, 2024 થી લાગુ થશે, એટલે કે, આ દિવસથી આ નવા નિયમો અમલમાં આવશે અને તમામ બેંકોએ તેનું પાલન કરવું પડશે. તે
કોને અને શું ફાયદો થશે?
RBI નો આ નિયમ લાગુ થતાં જ જે ગ્રાહકો EMI ચૂકવવાનું ચૂકી જશે તેમને ફાયદો થશે.
EMI ન ચૂકવ નારા ગ્રાહકો પર બેંક મનસ્વી દંડ લાદી શકશે નહીં.
બેંકે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે લાદવામાં આવેલ દંડ મર્યાદાથી વધુ ન હોવો જોઈએ.
નવો નિયમ સંસ્થાઓને લાગુ પડશેઃ-
વ્યાપારી બેંક
સહકારી બેંક
NBFC કંપનીઓ
હાઉસિંગ ફાઇનાન્સ કંપનીઓ
એક્ઝિમ બેંક
નાબાર્ડ
NHB
SIDBI
NABFID સહિત અખિલ ભારતીય નાણાકીય સંસ્થાઓ.
ક્યાં લાગુ નહીં થાય?
RBI દ્વારા જારી કરવામાં આવેલ આ નિયમ ક્રેડિટ કાર્ડ, બાહ્ય કોમર્શિયલ બોરોઈંગ અને ટ્રેડ ક્રેડિટ પર લાગુ થશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં, આ સેવાઓ સાથે જોડાયેલા ગ્રાહકો માટે આ નવો નિયમ નહીં હોય.
