બજેટમાં લક્ષદ્વીપ માટે નવી જાહેરાતો, માલદીવને આપવામાં આવતી મદદમાં ઘટાડો

નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ગુરુવારે વર્તમાન સરકારનું છેલ્લું બજેટ રજૂ કર્યું. જેમાં પ્રવાસન ઉદ્યોગ માટે બજેટમાં બે ટકાનો વધારો કરવામાં આવ્યો હતો.

આ વચગાળાના બજેટ ભાષણ દરમિયાન નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું હતું કે, “ભારત સ્થાનિક પર્યટનમાં વધતા રસને ધ્યાનમાં રાખીને લક્ષદ્વીપ સહિત તેના તમામ ટાપુઓ પર નવા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને પોર્ટ કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરશે.”

પ્રવાસન ક્ષેત્ર માટે બજેટમાં બે ટકાના વધારાની જાહેરાત કરતાં નાણાપ્રધાને જણાવ્યું હતું કે જે રાજ્યો પ્રતિષ્ઠિત પ્રવાસન કેન્દ્રો વિકસાવશે અને વૈશ્વિક સ્તરે તેમનું બ્રાન્ડિંગ-માર્કેટિંગ કરશે તેમને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત કેન્દ્ર સરકાર આ વિકાસ માટે રાજ્યોને લાંબા ગાળાની વ્યાજમુક્ત લોન પણ આપશે.

બજેટની જાહેરાત બાદ માલદીવ અને લક્ષદ્વીપની ચર્ચા ફરી એકવાર તેજ થઈ ગઈ છે.

તેનું કારણ એ પણ હતું કે ભારતના વચગાળાના બજેટમાં માલદીવને આપવામાં આવતી સહાયમાં ગત નાણાકીય વર્ષની સરખામણીએ 22 ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.

તે જ સમયે, નાણા પ્રધાનના ભાષણમાં લક્ષદ્વીપનો ઉલ્લેખ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવ્યો હતો કારણ કે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 4 જાન્યુઆરીએ આ ક્ષેત્રની મુલાકાત લીધી હતી. તેમણે અહીં સ્નોર્કલિંગનો આનંદ માણ્યો અને જે લોકોને સાહસ પસંદ છે તેમને લક્ષદ્વીપની મુલાકાત લેવા અપીલ કરી.

પરંતુ મોદીની મુલાકાત બાદ માલદીવના એક મંત્રી અને અન્ય નેતાઓએ પીએમ મોદી માટે વાંધાજનક ભાષાનો ઉપયોગ કરતા સોશિયલ મીડિયા પર વિવાદ ઉભો થયો હતો.

વિવાદ અહીં જ અટક્યો ન હતો. ઘણા ભારતીયો અને ટૂર ઓપરેટરોએ માલદીવની મુલાકાત લેવાની યોજના રદ કરી છે.

ગયા નવેમ્બરમાં મોહમ્મદ મુઇઝુ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા ત્યારથી માલદીવના ભારત સાથેના સંબંધો તણાવપૂર્ણ છે. મુઈઝુને ચીન તરફી નેતા માનવામાં આવે છે અને તેણે પોતાના ચૂંટણી પ્રચારમાં ‘ઈન્ડિયા આઉટ’નો નારો પણ આપ્યો હતો.

નિર્મલા સીતારમણે શું કહ્યું?

કેન્દ્રીય નાણામંત્રીએ તેમના ભાષણમાં કહ્યું કે ભારતનો મધ્યમ વર્ગ પણ હવે ‘પ્રવાસ કરવા અને નવી વસ્તુઓ શોધવા’ ઈચ્છે છે. ધાર્મિક પ્રવાસન સહિત તમામ પ્રકારના પર્યટનમાં સ્થાનિક સાહસિકતાની પ્રબળ શક્યતાઓ છે.

“રાજ્યોને તેમના મહત્વપૂર્ણ પર્યટન કેન્દ્રો, તેમના વૈશ્વિક બ્રાન્ડિંગ અને માર્કેટિંગના વ્યાપક વિકાસ માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે. ત્યાં ઉપલબ્ધ સુવિધાઓની ગુણવત્તાના આધારે આ પ્રવાસી કેન્દ્રોને રેટિંગ આપવા માટે એક માળખું તૈયાર કરવામાં આવશે.”

તેમણે કહ્યું કે આવા વિકાસ પ્રોજેક્ટોને નાણાં આપવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા રાજ્યોને લાંબા ગાળાની વ્યાજમુક્ત લોન આપવામાં આવશે.

“ડોમેસ્ટિક ટુરિઝમમાં વધી રહેલા રસને જોતાં, પોર્ટ કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સ, ટૂરિઝમ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સુવિધાઓ હવે લક્ષદ્વીપ સહિત આપણા તમામ ટાપુઓ સુધી પહોંચશે. તેનાથી રોજગાર સર્જનમાં પણ મદદ મળશે.”

હિંદુસ્તાન ટાઈમ્સના અહેવાલ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2024-2025 માટે અંદાજિત બજેટ 2,449.62 કરોડ રૂપિયા છે. 2023-24માં તે રૂ. 2400 કરોડ હતો. પરંતુ 2023-24 માટે સંશોધિત અંદાજ રૂ. 1692.10 કરોડ થયો.

Budget 2024: નાણામંત્રીએ ટેક્સમાં નથી આપી રાહત, 57 મિનિટના બજેટ ભાષણમાં મહિલાઓ માટે કરી આ મોટી જાહેરાત

માલદીવની સહાયમાં કાપ

ખાસ વાત એ છે કે માલદીવના સતત તીક્ષ્ણ વલણ વચ્ચે ભારતે પોતાના બજેટમાં આ નાના ટાપુ દેશ માટે 600 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે.

આ મદદ વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા વિવિધ યોજનાઓ હેઠળ માલદીવ સુધી પહોંચશે.

જોકે, આ નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં માલદીવને આપવામાં આવેલી સહાયની રકમમાં ચોક્કસપણે ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.

આ વર્ષે વચગાળાના બજેટમાં રૂ. 600 કરોડની ફાળવણી કરવામાં આવી છે, જે સરકાર દ્વારા અન્ય કોઈપણ દેશને આપવામાં આવેલી ત્રીજા નંબરની સૌથી વધુ રકમ છે. જો કે, વર્ષ 2023-24માં આ રકમ 770.90 કરોડ રૂપિયા હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં તે માત્ર 183.16 કરોડ રૂપિયા હતું.

લક્ષદ્વીપનો ઉલ્લેખ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?

બજેટ ભાષણમાં લક્ષદ્વીપનો ઉલ્લેખ ગત મહિને પીએમ મોદીની આ પ્રદેશની મુલાકાત અને તેના પર માલદીવના નેતાઓની વાંધાજનક ટિપ્પણીને કારણે ઉભા થયેલા વિવાદ સાથે જોડવામાં આવી રહ્યો છે.

માલદીવ સરકારે પીએમ મોદી અને ભારત વિશે વિવાદાસ્પદ ટિપ્પણી કરનારા મંત્રીઓને સસ્પેન્ડ કર્યા છે.

માલદીવના ત્રણ ડેપ્યુટી મિનિસ્ટરોએ પીએમ મોદી વિશે અપમાનજનક ટિપ્પણી કરી હતી, જેના કારણે ભારતમાં સોશિયલ મીડિયા પર વિવાદ અને વ્યાપક વિરોધ થયો હતો. ઘણા લોકોએ એ વાત પર ભાર મૂક્યો કે માલદીવના વિકલ્પ તરીકે લક્ષદ્વીપ વધુ સારું પર્યટન સ્થળ બની શકે છે.

અક્ષય કુમાર, સલમાન ખાન, સચિન તેંડુલકર જેવી ઘણી હસ્તીઓએ પ્રવાસ દરમિયાન ભારતીય દરિયાકિનારા અને ટાપુઓને પ્રાધાન્ય આપવાની વાત કરી હતી.

સોશિયલ મીડિયા પર એક વિભાગ કહેવા લાગ્યો કે હવે રજાઓ માટે માલદીવને બદલે લક્ષદ્વીપ જાવ.

આ વિવાદ પછી લક્ષદ્વીપ માટે બુકિંગ કરાવનારા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થયો. લોકો લક્ષદ્વીપ વિશે એટલી બધી માહિતી ભેગી કરવા માંગતા હતા, જેને ગૂગલ પર ક્યારેય મોટી સંખ્યામાં સર્ચ કરવામાં આવ્યું ન હતું, કે તે સૌથી વધુ સર્ચ કરાયેલા સ્થળોમાંનું એક બની ગયું હતું.

ભારતની સૌથી મોટી ઓનલાઈન ટ્રાવેલ કંપની MakeMyTrip એ કહ્યું કે મોદીની મુલાકાત પછી તેના પ્લેટફોર્મ પર લક્ષદ્વીપને સર્ચ કરનારા લોકોની સંખ્યામાં 3400 ટકાનો વધારો થયો છે.

માલદીવ એટલે દીવાઓની માળા. આ દેશની અર્થવ્યવસ્થા પ્રવાસન પર નિર્ભર છે. અહીંના ટાપુઓની અર્થવ્યવસ્થા પણ પ્રવાસન પર નિર્ભર છે. માલદીવની અર્થવ્યવસ્થામાં રાષ્ટ્રીય આવકના એક ચતુર્થાંશ કરતાં વધુ હિસ્સો પ્રવાસનમાંથી આવે છે.

માલદીવ વિવાદ વચ્ચે લક્ષદ્વીપને મોટી ભેટ, સરકાર એરપોર્ટ બનાવવાની તૈયારીમાં

માલદીવ અને ભારત વચ્ચે તણાવ

8 જાન્યુઆરી, 2024ના રોજ, મોહમ્મદ મુઇઝુ ચીનની પાંચ દિવસની મુલાકાતે ગયા હતા.

અત્યાર સુધી માલદીવના કોઈપણ રાષ્ટ્રપતિની ભારતની પ્રથમ સત્તાવાર મુલાકાત હતી. પરંતુ મોહમ્મદ મુઈઝુ પહેલા તુર્કી, સાઉદી અરેબિયા ગયા અને પછી તેમની પ્રથમ સત્તાવાર મુલાકાતે ચીન ગયા.

ચીનથી પરત આવ્યા બાદ મુઈઝુએ દવાઓના મામલે ભારત પર નિર્ભરતા ઘટાડવાની વાત કરી હતી. તેમણે એવું નિવેદન પણ આપ્યું હતું કે અમે એક નાનો દેશ છીએ, તેથી અમારી સાથે દાદાગીરી કરવાનો કોઈને અધિકાર નથી. આ નિવેદન ભારત સાથે જોડાયેલું હતું.

ત્યારબાદ માલદીવે પણ ભારતીય સૈનિકોને દેશ છોડવા માટે 15 માર્ચની સમયમર્યાદા આપી હતી.

મોહમ્મદ મુઈઝુને ભારત પ્રત્યેના આ વલણ માટે પોતાના દેશમાં પણ વિરોધનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.

માલદીવના વિપક્ષ મોહમ્મદ મુઈઝુના ભારત પ્રત્યેના વલણથી નારાજ છે અને મહાભિયોગ લાવવાની તૈયારીઓ કરવામાં આવી રહી છે.

વિપક્ષી પાર્ટીના નેતાએ રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મુઈઝુને પીએમ મોદી અને ભારતની માફી માંગવા પણ કહ્યું છે.

માલદીવની વિપક્ષી જમ્હૂરી પાર્ટીના નેતા ગેસિમ ઈબ્રાહિમે રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મુઈઝુને ભારત અને પીએમ મોદીની ઔપચારિક રીતે માફી માંગવાની અપીલ કરી છે.

માલદીવમાં ભારતીય પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે

માલદીવ ભારતના દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં સ્થિત છે. ભારતીય શહેર કોચીથી માલદીવનું અંતર લગભગ એક હજાર કિલોમીટર છે.

માલદીવની મુલાકાત લેનારાઓમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં ભારતીયો છે. ગયા વર્ષે ભારતમાંથી લગભગ બે લાખ લોકો માલદીવ ગયા હતા. 2021માં આ સંખ્યા ત્રણ લાખની આસપાસ હતી અને 2022માં આ સંખ્યા અઢી લાખની આસપાસ હતી.

માલદીવની મીડિયા સંસ્થા AVAS અનુસાર, માલદીવમાં આવનારા પ્રવાસીઓમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં ભારતીયો છે.

જો કે, તાજેતરના આંકડા હવે કંઈક બીજું જ કહે છે.

સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈના અહેવાલ મુજબ આ વર્ષે 28 જાન્યુઆરી સુધી માલદીવમાં કુલ 1.74 લાખ પ્રવાસીઓ આવ્યા હતા, જેમાંથી માત્ર 13 હજાર 989 ભારતીય હતા.

તે જ સમયે, માલદીવની મુલાકાત લેનારાઓમાં રશિયન પ્રવાસીઓ ટોચ પર હતા. આ પછી ઈટાલી, ચીન અને બ્રિટન હતા. ભારત પાંચમા સ્થાને છે.

તે જ સમયે, વર્ષ 2023 માં, 17 લાખ પ્રવાસીઓએ માલદીવની મુલાકાત લીધી, જેમાંથી સૌથી વધુ 2 લાખ 9 હજાર 198 ભારતીય હતા. આ પછી તે રશિયા અને ચીન હતું.